Nhân giống cây trồng từ hạt hiện nay được nhiều bà con nông dân áp dụng nhằm tạo ra cây trồng có tuổi thọ cao, tiết kiệm thời gian và năng suất. Mời bạn đọc cùng Truongkinhdoanhcongnghe điểm qua những Ưu Điểm Của Nhân Giống Bằng Hạt trong bài viết sau nhé!
Ưu điểm sử dụng phương pháp nhân giống cây trồng từ hạt
Phương pháp nhân giống cây trồng từ hạt là một kỹ thuật được các chuyên gia Nông nghiệp Việt Nam khuyến nghị cho những cây trồng dài ngày, đặc biệt là cây ăn quả. Phương pháp này có nhiều ưu điểm như sau:
- Kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện, không cần nhiều kinh nghiệm hay thiết bị.
- Chi phí lao động và giá thành cây con thấp, giúp tiết kiệm chi phí đầu tư và tăng lợi nhuận.
- Hệ số nhân giống cao, có thể sản xuất được nhiều cây con trong thời gian ngắn.
- Tuổi thọ của cây trồng từ hạt thường cao hơn so với các phương pháp nhân giống khác, kéo dài thời gian thu hoạch và tăng năng suất.
- Cây trồng từ hạt thường có khả năng thích ứng tốt với điều kiện môi trường và kháng bệnh tốt hơn.
Nhược điểm sử dụng phương pháp nhân giống cây trồng từ hạt
Phương pháp nhân giống cây trồng từ hạt không phải là phương pháp hoàn hảo, nó cũng có một số hạn chế mà bà con nông dân cần biết để áp dụng hiệu quả. Những hạn chế đó bao gồm:
- Cây giống từ hạt quả thường không giữ được những đặc tính tốt của cây mẹ, mà có thể thay đổi theo yếu tố di truyền và môi trường.
- Cây giống từ hạt quả thường chậm ra hoa và kết quả hơn so với các phương pháp nhân giống khác, làm giảm thời gian thu hoạch và năng suất.
- Cây giống từ hạt quả thường có thân tán cao, khó chăm sóc và thu hái sản phẩm, đòi hỏi nhiều công sức và chi phí.
Do đó, phương pháp nhân giống từ hạt chỉ nên sử dụng trong những trường hợp sau:
- Gieo hạt để lấy cây làm gốc ghép cho các loại cây ăn quả khác.
- Gieo hạt cho các loại cây ăn quả không có phương pháp nhân giống tốt hơn hoặc khó nhân giống bằng các phương pháp khác.
- Gieo hạt cho các loại cây ăn quả cần chọn lọc để cải thiện chất lượng và đặc tính.
Những lưu ý khi nhân giống bằng hạt
Khi nhân giống bằng hạt, có một số lưu ý quan trọng cần chú ý như sau:
- Đầu tiên, phải nắm vững đặc điểm và sinh lý của hạt.
Có những loại hạt chín sớm sinh lý và có thể nảy mầm ngay trong quả, ví dụ như hạt mít hay hạt bưởi. Có những loại hạt có vỏ cứng và cần phải xử lý bằng hóa chất hoặc bóc vỏ trước khi gieo, ví dụ như hạt xoài hay hạt mận. Và cũng có những loại hạt sẽ mất khả năng nảy mầm nếu để lâu, ví dụ như hạt nhãn hay hạt vải.
- Thứ hai, phải đảm bảo các điều kiện ngoại cảnh thích hợp cho hạt nảy mầm.
Nhiệt độ không nên quá thấp hoặc quá cao, mà phải ổn định trong khoảng thích hợp cho từng loại cây. Độ ẩm của đất phải được duy trì ở mức bão hòa khoảng 70-80%, không quá khô hay quá ướt. Đất gieo hạt phải được xới lên để tạo không khí và thoát nước tốt.
- Cuối cùng, phải tuân thủ nghiêm ngặt các bước chọn lọc.
Phải chọn giống có tính trưởng mạnh, năng suất cao và chất lượng tốt. Phải chọn cây mẹ có đầy đủ các đặc tính của giống muốn nhân và không bị bệnh tật. Phải chọn quả có hình dạng chuẩn của giống và không bị sâu bọ. Phải chọn hạt to, đầy và cân đối. Và cuối cùng, phải chọn cây con khoẻ mạnh, sinh trưởng đồng đều và không bị biến dị.
Phương pháp gieo hạt cho cây con
Gieo hạt trên luống đất
Phương pháp gieo hạt trên luống đất là một kỹ thuật nhân giống cây ăn quả phổ biến. Để gieo hạt trên luống đất, cần thực hiện các bước sau:
- Chuẩn bị đất: Cày bừa đất sạch sẽ, bón lót 50 – 70 kg phân chuồng hoai mục và 0,5 – 0,7 kg supe lân cho mỗi 100m2 đất. Lên luống cao 10 – 15 cm, rộng 0,8 – 1 m, cách nhau 40 – 50 cm.
- Gieo hạt: Gieo hạt theo hàng hoặc theo hốc, khoảng cách giữa các hạt phụ thuộc vào loại cây ăn quả. Có thể gieo ươm để lấy cây ra ngọn hoặc gieo thẳng để lấy cây con. Lấp hạt với độ sâu từ 1 – 3 cm tùy theo thời tiết và loại hạt.
- Chăm sóc: Tưới nước đều đặn để giữ ẩm cho đất, làm cỏ, vun gốc, phá váng cho cây. Bón phụ bằng nước phân chuồng pha loãng hoặc phân vô cơ pha loãng. Theo dõi và phòng trừ bệnh sâu hại kịp thời.
Gieo hạt trong chậu
Phương pháp gieo hạt trong túi bầu là một phương pháp nhân giống hiệu quả cho cả hai hình thức nhân giống bằng hạt và nhân giống bằng phương pháp ghép. Phương pháp này có các bước thực hiện như sau:
- Đối với nhân giống bằng hạt, ta gieo hạt trực tiếp vào túi bầu tiêu chuẩn có kích thước 20×30 cm hoặc 25×35 cm. Hạt cần được xử lý bằng hóa chất và ủ ấm cho nứt nanh trước khi gieo. Sau khi gieo, ta đậy một lớp đất mỏng lên trên và tưới nước đều đặn.
- Đối với nhân giống bằng phương pháp ghép, ta gieo hạt vào túi bầu nhỏ có kích thước 10×15 cm hoặc 15×20 cm.
Sau khi hạt nảy mầm và cây con có chiều cao khoảng 10 cm, ta tiến hành ra ngôi cây con vào túi bầu tiêu chuẩn để làm gốc ghép. Cây con sau khi ra ngôi cần được chăm sóc kỹ lưỡng để tạo điều kiện cho việc ghép thành công.
Thành phần ruột đất dùng cho gieo hạt trong túi bầu là sự kết hợp của đất mặt và phân chuồng hoai mục. Tỷ lệ pha trộn là 1 m3 đất mặt với 200-300 kg phân chuồng hoai mục và 10-15 kg supe lân. Các khâu kỹ thuật chăm sóc cây con trong túi bầu được thực hiện tương tự như chăm sóc cây con trên luống đất.
Phương pháp nhân giống vô tính cây ăn quả
Phương pháp nhân giống vô tính cây ăn quả là phương pháp mà bằng các phương pháp khác nhau, người ta tạo ra các cây hoàn chỉnh từ các bộ phận riêng biệt của cơ quan sinh dưỡng của cây mẹ.
Phương pháp chiết cành
Phương pháp chiết cành là một kỹ thuật nhân giống cây ăn quả dựa trên nguyên lý tạo vết thương trên cành để kích thích sự hình thành rễ. Phương pháp này có các bước và đặc điểm như sau:
- Nguyên lý khoa học: Khi tách vỏ trên cành, các chất nội sinh trong tế bào như auxin, cytokinin sẽ kích hoạt quá trình phân chia tế bào và tạo rễ khi gặp điều kiện nhiệt độ, ẩm độ thích hợp. Lớp biểu bì bị thủng sẽ giúp rễ chọc ra ngoài.
- Ưu điểm: Cây con giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ. Cây ra hoa đậu quả sớm, rút ngắn thời gian kiến thiết cơ bản. Thời gian lan truyền nhanh. Cây trồng có thân tán thấp, phân nhánh cân đối, thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch.
- Nhược điểm: Hệ số nhân giống không cao, việc cắt nhiều cành sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây mẹ. Một số giống cây ăn quả có tỷ lệ ra rễ thấp khi dùng phương pháp này.
- Bước thực hiện:
- Chọn cành: Lấy cành từ những cây con chọn lọc khỏe mạnh, năng suất cao, ổn định và không bị sâu bệnh. Chọn cành có đường kính 1-2 cm ở giữa tán và phơi nơi có ánh sáng. Không chọn cành vượt, cành dưới tán và cành vượt.
- Tách vỏ: Dùng dao cắt phần vỏ có chiều dài bằng 1,5 – 2 lần đường kính gốc cành. Bóc bỏ lớp vỏ bên ngoài và cạo sạch lớp bám vào gỗ.
- Chửa: Sau khi khoanh vỏ 1-2 ngày, dùng bầu đất làm từ đất vườn hoặc bùn ao phơi khô, mùn cưa, rơm rác mục nát, xơ dừa… được làm ẩm và phủ giấy bóng kiếng để che phần khoanh vỏ. Buộc hai đầu bằng lưới mắt cáo để giữ cho bầu đất không rơi ra.
- Cắt hom: Sau 60 – 90 ngày tùy theo mùa giâm cành, khi rễ đã hình thành và có màu vàng ngà là có thể cắt hom và đưa vào vườn ươm.
Phương pháp giâm cành
Phương pháp giâm cành là một phương pháp nhân giống cây trồng bằng cách cắt một phần cơ quan sinh dưỡng của cây mẹ và đặt vào môi trường thích hợp để tạo ra rễ và cây con. Phương pháp này dựa trên cơ sở khoa học là khả năng tái sinh của các mô thực vật.
Phương pháp giâm cành có nhiều ưu điểm và nhược điểm. Một số ưu điểm là: bảo tồn được các đặc tính di truyền của cây mẹ; tạo ra cây con sớm đơm hoa kết trái; lan truyền nhanh chóng; nhân giống được nhiều giống mới có nguồn vật liệu hạn chế. Một số nhược điểm là: cần có các thiết bị kiểm soát điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng cho các loại cây ăn quả lấy rễ; dễ bị nhiễm bệnh và sâu bọ; khó nhân giống được các loại cây có khả năng ra rễ kém.
Để thực hiện phương pháp giâm cành, ta cần chuẩn bị các vật liệu và dụng cụ sau: cành giâm, ruột đất, túi bầu, kéo, dao, chất điều hòa sinh trưởng, bình xịt nước. Cành giâm được chọn ở giữa tán của cây mẹ có đặc tính tốt và không bị bệnh tật.
Ruột đất được pha trộn từ đất mặt và phân chuồng hoai mục. Túi bầu có kích thước phù hợp với loại cây giâm. Kéo và dao được sử dụng để cắt cành giâm. Chất điều hòa sinh trưởng là các hóa chất như NAA, IBA, IAA có tác dụng kích thích ra rễ. Bình xịt nước để tưới ướt lá của cành giâm.
Các bước tiến hành phương pháp giâm cành như sau:
- Bước 1: Cắt cành giâm từ cây mẹ với chiều dài khoảng 15-20 cm. Đối với các loại cây ăn quả cứng cáp, rụng lá vào mùa đông, ta cắt cành giâm khi cây vào trạng thái ngủ đông. Đối với các loại cây ăn quả thân gỗ mềm, không rụng lá, ta cắt cành giâm trong mùa sinh trưởng. Đối với các loại cây có lá to, ta để lại 2-4 lá trên cành giâm.
- Bước 2: Nhúng cành giâm vào dung dịch chất điều hòa sinh trưởng với nồng độ 2000-4000 ppm trong vài giây hoặc ngâm trong dung dịch có nồng độ 20-40 ppm trong 10-20 phút.
- Bước 3: Gieo cành giâm vào túi bầu đã chứa ruột đất. Đậy một lớp đất mỏng lên trên và tưới nước đều đặn.
- Bước 4: Đặt túi bầu vào nhà kính hoặc mái che để kiểm soát điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng. Tưới ướt lá của cành giâm thường xuyên dưới dạng phun sương để tránh thoát hơi nước gây rụng lá.
- Bước 5: Sau khi cành giâm ra rễ và chồi mới phát triển ổn định (thường từ 2-3 tháng), tiến hành ra ngôi và chăm sóc cây cho đến khi đạt tiêu chuẩn xuất vườn.
Nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép
Cơ sở khoa học của phương pháp là khi ghép, bằng những phương pháp nhất định, các tầng của gốc ghép và của thân có thể tiếp xúc được với nhau, nhờ hoạt động và khả năng tái sinh của tầng sừng, tạo nên mắt ghép và thân ghép. gốc ghép. xen kẽ với nhau.
Ưu điểm của phương pháp ghép:
- Cây ghép sinh trưởng tốt nhờ gốc ghép sinh trưởng, hoạt động tốt và khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của gốc ghép.
- Cây ghép vẫn giữ được các đặc tính của giống mong muốn.
- Hệ số nhân giống cao, trong thời gian ngắn có thể tạo ra nhiều cây con đáp ứng yêu cầu của sản xuất.
- Giống gốc ghép sớm ra quả do cành ghép chỉ tiếp tục giai đoạn sinh sản của cây mẹ.
- Tăng cường khả năng chống chịu của cây với các điều kiện bất lợi như: chịu hạn, úng, chịu rét và chịu sâu bệnh.
- Thông qua gốc ghép có thể điều hòa sinh trưởng của cây ghép.
- Có khả năng phục hồi sinh trưởng của cây, duy trì giống quý thông qua các phương pháp ghép như ghép cầu, ghép rễ.
Yêu cầu của giống gốc ghép:
- Giống gốc ghép phải có sức sinh trưởng mạnh, khả năng thích ứng rộng với điều kiện địa phương.
- Giống gốc ghép phải có khả năng thích nghi tốt với thân ghép.
- Giống gốc ghép phải có khả năng chống chịu sâu bệnh và có khả năng chống chịu với các điều kiện ngoại cảnh bất lợi.
- Giống gốc ghép phải sinh trưởng nhanh, dễ nhân giống, ít mọc mầm phụ ở gốc cây con.
Yêu cầu kỹ thuật nâng cao tỷ lệ sống của cành ghép
- Chăm sóc cây con trước khi ghép: Sau khi ra ngôi cần áp dụng đầy đủ các quy trình kỹ thuật chăm sóc khác để cây ghép ban đầu sớm đạt tiêu chuẩn ghép. Trước khi ghép 1-2 tuần cần vệ sinh vườn gốc ghép và tăng cường chăm sóc để cây có nhiều nhựa, tượng sàn hoạt động tốt.
- Chọn cành ghép tốt: cành ghép được lấy ở vườn chuyên lấy cành ghép hoặc ở vườn sản xuất với những cây mang đầy đủ các đặc tính của giống muốn nhân. Cành ghép được chọn ở giữa tán, không bị sâu bệnh nguy hiểm. Tuổi ghép thích hợp phụ thuộc vào từng thời vụ ghép khác nhau. Trong điều kiện phải vận chuyển đi xa cần bảo quản ở điều kiện đủ ẩm, tránh nhiệt độ cao.
- Chọn thời vụ ghép tốt: ở vùng khí hậu miền Bắc nước ta, hầu hết các giống cây ăn quả đều tập trung ghép vào vụ xuân và thu.
- Thao tác kỹ thuật ghép: đây là khâu kỹ thuật mang tính chất quyết định, phụ thuộc vào trình độ của người ghép. Các thao tác ghép nối cần được thực hiện nhanh chóng và chính xác.
- Chăm sóc cây giống sau ghép: tất cả các bước kỹ thuật từ mở dây sau ghép, xử lý gốc ghép, tỉa cỏ, tưới nước cho cỏ dại, bón phân, tạo hình cây ghép đến phòng trừ sâu bệnh. Sát thương cần được tuân thủ nghiêm ngặt, đúng kỹ thuật.
Nhân giống cây trồng từ hạt là một phương pháp được nhiều nông dân sử dụng, mong rằng bài viết “Những Ưu Điểm Của Nhân Giống Bằng Hạt “đã giúp ích được cho bà con nhân giống cây trồng hiệu quả nhé. Truongkinhdoanhcongnghe chúc bạn thành công!
